過(guò)秦論

上篇
秦孝公據(jù)崤函之固，擁雍州之地，君臣固守以窺周室，有席卷天下，包舉宇內(nèi)，囊括四海之意，并吞八荒之心。當(dāng)是時(shí)也，商君佐之，內(nèi)立法度，務(wù)耕織，修守戰(zhàn)之具；外連衡而斗諸侯。于是秦人拱手而取西河之外。
孝公既沒(méi)，惠文、武、昭襄蒙故業(yè)，因遺策，南取漢中，西舉巴、蜀，東割膏腴之地，北收要害之郡。諸侯恐懼，會(huì)盟而謀弱秦，不愛(ài)珍器重寶肥饒之地，以致天下之士，合從締交，相與為一。當(dāng)此之時(shí)，齊有孟嘗，趙有平原，楚有春申，魏有信陵。此四君者，皆明智而忠信，寬厚而愛(ài)人，尊賢而重士，約從離衡，兼韓、魏、燕、楚、齊、趙、宋、衛(wèi)、中山之眾。于是六國(guó)之士，有寧越、徐尚、蘇秦、杜赫之屬為之謀，齊明、周最、陳軫、召滑、樓緩、翟景、蘇厲、樂(lè)毅之徒通其意，吳起、孫臏、帶佗、倪良、王廖、田忌、廉頗、趙奢之倫制其兵。嘗以十倍之地，百萬(wàn)之眾，叩關(guān)而攻秦。秦人開(kāi)關(guān)延敵，九國(guó)之師，逡巡而不敢進(jìn)。秦?zé)o亡矢遺鏃之費(fèi)，而天下諸侯已困矣。于是從散約敗，爭(zhēng)割地而賂秦。秦有余力而制其弊，追亡逐北，伏尸百萬(wàn)，流血漂櫓。因利乘便，宰割天下，分裂山河。強(qiáng)國(guó)請(qǐng)服，弱國(guó)入朝。延及孝文王、莊襄王，享國(guó)之日淺，國(guó)家無(wú)事。
及至始皇，奮六世之余烈，振長(zhǎng)策而御宇內(nèi)，吞二周而亡諸侯，履至尊而制六合，執(zhí)敲撲而鞭笞天下，威振四海。南取百越之地，以為桂林、象郡；百越之君，俯首系頸，委命下吏。乃使蒙恬北筑長(zhǎng)城而守藩籬，卻匈奴七百余里。胡人不敢南下而牧馬，士不敢彎弓而報(bào)怨。于是廢先王之道，焚百家之言，以愚黔首；隳名城，殺豪杰，收天下之兵，聚之咸陽(yáng)，銷鋒鏑，鑄以為金人十二，以弱天下之民。然后踐華為城，因河為池，據(jù)億丈之城，臨不測(cè)之淵，以為固。良將勁弩守要害之處，信臣精卒陳利兵而誰(shuí)何。天下已定，始皇之心，自以為關(guān)中之固，金城千里，子孫帝王萬(wàn)世之業(yè)也。
始皇既沒(méi)，余威震于殊俗。然陳涉甕牖繩樞之子，氓隸之人，而遷徙之徒也；才能不及中人，非有仲尼、墨翟之賢，陶朱、猗頓之富；躡足行伍之間，而倔起阡陌之中，率疲弊之卒，將數(shù)百之眾，轉(zhuǎn)而攻秦，斬木為兵，揭竿為旗，天下云集響應(yīng)，贏糧而景從。山東豪俊遂并起而亡秦族矣。
且夫天下非小弱也，雍州之地，崤函之固，自若也。陳涉之位，非尊于齊、楚、燕、趙、韓、魏、宋、衛(wèi)、中山之君也；鋤耰棘矜，非铦于鉤戟長(zhǎng)鎩也；謫戍之眾，非抗于九國(guó)之師也；深謀遠(yuǎn)慮，行軍用兵之道，非及向時(shí)之士也。然而成敗異變，功業(yè)相反，何也?試使山東之國(guó)與陳涉度長(zhǎng)絜大，比權(quán)量力，則不可同年而語(yǔ)矣。然秦以區(qū)區(qū)之地，致萬(wàn)乘之勢(shì)，序八州而朝同列，百有余年矣；然后以六合為家，崤函為宮；一夫作難而七廟隳，身死人手，為天下笑者，何也？仁義不施而攻守之勢(shì)異也。

中篇
秦滅周祀，并海內(nèi)，兼諸侯，南面稱帝，以養(yǎng)四海。天下之士，斐然向風(fēng)。若是，何也？曰：近古之無(wú)王者久矣。周室卑微，五霸既滅，令不行于天下。是以諸侯力政，強(qiáng)凌弱，眾暴寡，兵革不休，士民罷弊。今秦南面而王天下，是上有天子也。既元元之民冀得安其性命，莫不虛心而仰上。當(dāng)此之時(shí)，專威定功，安危之本，在于此矣。
秦王懷貪鄙之心，行自?shī)^之智，不信功臣，不親士民，廢王道而立私愛(ài)，焚文書而酷刑法，先詐力而后仁義，以暴虐為天下始。夫兼并者高詐力，安危者貴順權(quán)，此言取與守不同術(shù)也。秦離戰(zhàn)國(guó)而王天下，其道不易，其政不改，是其所以取之守之者無(wú)異也。孤獨(dú)而有之，故其亡可立而待也。借使秦王論上世之事，并殷、周之跡，以制御其政，后雖有淫驕之主，猶未有傾危之患也。故三王之建天下，名號(hào)顯美，功業(yè)長(zhǎng)久。
今秦二世立，天下莫不引領(lǐng)而觀其政。夫寒者利裋褐，而饑者甘糟糠。天下囂囂，新主之資也。此言勞民之易為仁也。向使二世有庸主之行而任忠賢，臣主一心而憂海內(nèi)之患，縞素而正先帝之過(guò)；裂地分民以封功臣之后，建國(guó)立君以禮天下；虛囹圄而免刑戮，去收孥污穢之罪，使各反其鄉(xiāng)里；發(fā)倉(cāng)廩，散財(cái)幣，以振孤獨(dú)窮困之士；輕賦少事，以佐百姓之急；約法省刑，以持其后，使天下之人皆得自新，更節(jié)修行，各慎其身；塞萬(wàn)民之望，而以盛德與天下，天下息矣。即四海之內(nèi)皆歡然各自安樂(lè)其處，惟恐有變。雖有狡害之民，無(wú)離上之心，則不軌之臣無(wú)以飾其智，而暴亂之奸弭矣。
二世不行此術(shù)，而重以無(wú)道：壞宗廟與民，更始作阿房之宮；繁刑嚴(yán)誅，吏治刻深；賞罰不當(dāng)，賦斂無(wú)度。天下多事，吏不能紀(jì)；百姓困窮，而主不收恤。然后奸偽并起，而上下相遁；蒙罪者眾，刑戮相望于道，而天下苦之。自群卿以下至于眾庶，人懷自危之心，親處窮苦之實(shí)，咸不安其位，故易動(dòng)也。是以陳涉不用湯、武之賢，不借公侯之尊，奮臂于大澤，而天下響應(yīng)者，其民危也。
故先王者，見(jiàn)終始不變，知存亡之由。是以牧民之道，務(wù)在安之而已矣。下雖有逆行之臣，必?zé)o響應(yīng)之助。故曰：“安民可與為義，而危民易與為非”，此之謂也。貴為天子，富有四海，身在于戮者，正之非也。是二世之過(guò)也。

下篇
秦兼諸侯山東三十余郡，脩津關(guān)，據(jù)險(xiǎn)塞，繕甲兵而守之。然陳涉率散亂之眾數(shù)百，奮臂大呼，不用弓戟之兵，鉏耰白梃，望屋而食，橫行天下。秦人阻險(xiǎn)不守，關(guān)梁不閉，長(zhǎng)戟不刺，強(qiáng)弩不射。楚師深入，戰(zhàn)于鴻門，曾無(wú)藩籬之難。于是山東諸侯并起，豪俊相立。秦使章邯將而東征，章邯因其三軍之眾，要市于外，以謀其上。群臣之不相信，可見(jiàn)于此矣。子?jì)肓ⅲ觳晃?。借使子?jì)胗杏怪髦亩鴥H得中佐，山東雖亂，三秦之地可全而有，宗廟之祀宜未絕也。
秦地被山帶河以為固，四塞之國(guó)也。自繆公以來(lái)至于秦王二十余君，常為諸侯雄。此豈世賢哉？其勢(shì)居然也。且天下嘗同心并力攻秦矣，然困于險(xiǎn)阻而不能進(jìn)者，豈勇力智慧不足哉？形不利、勢(shì)不便也。秦雖小邑，伐并大城，得阨塞而守之。諸侯起于匹夫，以利會(huì)，非有素王之行也。其交未親，其民未附，名曰亡秦，其實(shí)利之也。彼見(jiàn)秦阻之難犯，必退師。案土息民以待其弊，收弱扶罷以令大國(guó)之君，不患不得意于海內(nèi)。貴為天子，富有四海，而身為禽者，救敗非也。
秦王足己而不問(wèn)，遂過(guò)而不變。二世受之，因而不改，暴虐以重禍。子?jì)牍铝o(wú)親，危弱無(wú)輔。三主之惑，終身不悟，亡不亦宜乎？當(dāng)此時(shí)也，也非無(wú)深謀遠(yuǎn)慮知化之士也，然所以不敢盡忠指過(guò)者，秦俗多忌諱之禁也，——忠言未卒于口而身糜沒(méi)矣。故使天下之士?jī)A耳而聽(tīng)，重足而立，闔口而不言。是以三主失道，而忠臣不諫，智士不謀也。天下已亂，奸不上聞，豈不悲哉！先王知壅蔽之傷國(guó)也，故置公卿、大夫、士，以飾法設(shè)刑而天下治。其強(qiáng)也，禁暴誅亂而天下服；其弱也，王霸征而諸侯從；其削也，內(nèi)守外附而社稷存。故秦之盛也，繁法嚴(yán)刑而天下震；及其衰也，百姓怨而海內(nèi)叛矣。故周王序得其道，千余載不絕；秦本末并失，故不能長(zhǎng)。由是觀之，安危之統(tǒng)相去遠(yuǎn)矣。
鄙諺曰：“前事之不忘，后事之師也?！笔且跃訛閲?guó)，觀之上古，驗(yàn)之當(dāng)世，參之人事，察盛衰之理，審權(quán)勢(shì)之宜，去就有序，變化因時(shí)，故曠日長(zhǎng)久而社稷安矣。

shàng piān
qín xiào gōng jù xiáo hán zhī gù ，yōng yōng zhōu zhī dì ，jun1 chén gù shǒu yǐ kuī zhōu shì ，yǒu xí juàn tiān xià ，bāo jǔ yǔ nèi ，náng kuò sì hǎi zhī yì ，bìng tūn bā huāng zhī xīn 。dāng shì shí yě ，shāng jun1 zuǒ zhī ，nèi lì fǎ dù ，wù gēng zhī ，xiū shǒu zhàn zhī jù ；wài lián héng ér dòu zhū hóu 。yú shì qín rén gǒng shǒu ér qǔ xī hé zhī wài 。
xiào gōng jì méi ，huì wén 、wǔ 、zhāo xiāng méng gù yè ，yīn yí cè ，nán qǔ hàn zhōng ，xī jǔ bā 、shǔ ，dōng gē gāo yú zhī dì ，běi shōu yào hài zhī jun4 。zhū hóu kǒng jù ，huì méng ér móu ruò qín ，bú ài zhēn qì zhòng bǎo féi ráo zhī dì ，yǐ zhì tiān xià zhī shì ，hé cóng dì jiāo ，xiàng yǔ wéi yī 。dāng cǐ zhī shí ，qí yǒu mèng cháng ，zhào yǒu píng yuán ，chǔ yǒu chūn shēn ，wèi yǒu xìn líng 。cǐ sì jun1 zhě ，jiē míng zhì ér zhōng xìn ，kuān hòu ér ài rén ，zūn xián ér zhòng shì ，yuē cóng lí héng ，jiān hán 、wèi 、yàn 、chǔ 、qí 、zhào 、sòng 、wèi 、zhōng shān zhī zhòng 。yú shì liù guó zhī shì ，yǒu níng yuè 、xú shàng 、sū qín 、dù hè zhī shǔ wéi zhī móu ，qí míng 、zhōu zuì 、chén zhěn 、zhào huá 、lóu huǎn 、zhái jǐng 、sū lì 、lè yì zhī tú tōng qí yì ，wú qǐ 、sūn bìn 、dài tuó 、ní liáng 、wáng liào 、tián jì 、lián pō 、zhào shē zhī lún zhì qí bīng 。cháng yǐ shí bèi zhī dì ，bǎi wàn zhī zhòng ，kòu guān ér gōng qín 。qín rén kāi guān yán dí ，jiǔ guó zhī shī ，qūn xún ér bú gǎn jìn 。qín wú wáng shǐ yí zú zhī fèi ，ér tiān xià zhū hóu yǐ kùn yǐ 。yú shì cóng sàn yuē bài ，zhēng gē dì ér lù qín 。qín yǒu yú lì ér zhì qí bì ，zhuī wáng zhú běi ，fú shī bǎi wàn ，liú xuè piāo lǔ 。yīn lì chéng biàn ，zǎi gē tiān xià ，fèn liè shān hé 。qiáng guó qǐng fú ，ruò guó rù cháo 。yán jí xiào wén wáng 、zhuāng xiāng wáng ，xiǎng guó zhī rì qiǎn ，guó jiā wú shì 。
jí zhì shǐ huáng ，fèn liù shì zhī yú liè ，zhèn zhǎng cè ér yù yǔ nèi ，tūn èr zhōu ér wáng zhū hóu ，lǚ zhì zūn ér zhì liù hé ，zhí qiāo pū ér biān chī tiān xià ，wēi zhèn sì hǎi 。nán qǔ bǎi yuè zhī dì ，yǐ wéi guì lín 、xiàng jun4 ；bǎi yuè zhī jun1 ，fǔ shǒu xì jǐng ，wěi mìng xià lì 。nǎi shǐ méng tián běi zhù zhǎng chéng ér shǒu fān lí ，què xiōng nú qī bǎi yú lǐ 。hú rén bú gǎn nán xià ér mù mǎ ，shì bú gǎn wān gōng ér bào yuàn 。yú shì fèi xiān wáng zhī dào ，fén bǎi jiā zhī yán ，yǐ yú qián shǒu ；huī míng chéng ，shā háo jié ，shōu tiān xià zhī bīng ，jù zhī xián yáng ，xiāo fēng dí ，zhù yǐ wéi jīn rén shí èr ，yǐ ruò tiān xià zhī mín 。rán hòu jiàn huá wéi chéng ，yīn hé wéi chí ，jù yì zhàng zhī chéng ，lín bú cè zhī yuān ，yǐ wéi gù 。liáng jiāng jìn nǔ shǒu yào hài zhī chù ，xìn chén jīng zú chén lì bīng ér shuí hé 。tiān xià yǐ dìng ，shǐ huáng zhī xīn ，zì yǐ wéi guān zhōng zhī gù ，jīn chéng qiān lǐ ，zǐ sūn dì wáng wàn shì zhī yè yě 。
shǐ huáng jì méi ，yú wēi zhèn yú shū sú 。rán chén shè wèng yǒu shéng shū zhī zǐ ，máng lì zhī rén ，ér qiān xǐ zhī tú yě ；cái néng bú jí zhōng rén ，fēi yǒu zhòng ní 、mò zhái zhī xián ，táo zhū 、yī dùn zhī fù ；niè zú háng wǔ zhī jiān ，ér juè qǐ qiān mò zhī zhōng ，lǜ pí bì zhī zú ，jiāng shù bǎi zhī zhòng ，zhuǎn ér gōng qín ，zhǎn mù wéi bīng ，jiē gān wéi qí ，tiān xià yún jí xiǎng yīng ，yíng liáng ér jǐng cóng 。shān dōng háo jun4 suí bìng qǐ ér wáng qín zú yǐ 。
qiě fū tiān xià fēi xiǎo ruò yě ，yōng zhōu zhī dì ，xiáo hán zhī gù ，zì ruò yě 。chén shè zhī wèi ，fēi zūn yú qí 、chǔ 、yàn 、zhào 、hán 、wèi 、sòng 、wèi 、zhōng shān zhī jun1 yě ；chú yōu jí jīn ，fēi tiǎn yú gōu jǐ zhǎng shā yě ；zhé shù zhī zhòng ，fēi kàng yú jiǔ guó zhī shī yě ；shēn móu yuǎn lǜ ，háng jun1 yòng bīng zhī dào ，fēi jí xiàng shí zhī shì yě 。rán ér chéng bài yì biàn ，gōng yè xiàng fǎn ，hé yě ?shì shǐ shān dōng zhī guó yǔ chén shè dù zhǎng jié dà ，bǐ quán liàng lì ，zé bú kě tóng nián ér yǔ yǐ 。rán qín yǐ qū qū zhī dì ，zhì wàn chéng zhī shì ，xù bā zhōu ér cháo tóng liè ，bǎi yǒu yú nián yǐ ；rán hòu yǐ liù hé wéi jiā ，xiáo hán wéi gōng ；yī fū zuò nán ér qī miào huī ，shēn sǐ rén shǒu ，wéi tiān xià xiào zhě ，hé yě ？rén yì bú shī ér gōng shǒu zhī shì yì yě 。

zhōng piān
qín miè zhōu sì ，bìng hǎi nèi ，jiān zhū hóu ，nán miàn chēng dì ，yǐ yǎng sì hǎi 。tiān xià zhī shì ，fěi rán xiàng fēng 。ruò shì ，hé yě ？yuē ：jìn gǔ zhī wú wáng zhě jiǔ yǐ 。zhōu shì bēi wēi ，wǔ bà jì miè ，lìng bú háng yú tiān xià 。shì yǐ zhū hóu lì zhèng ，qiáng líng ruò ，zhòng bào guǎ ，bīng gé bú xiū ，shì mín bà bì 。jīn qín nán miàn ér wáng tiān xià ，shì shàng yǒu tiān zǐ yě 。jì yuán yuán zhī mín jì dé ān qí xìng mìng ，mò bú xū xīn ér yǎng shàng 。dāng cǐ zhī shí ，zhuān wēi dìng gōng ，ān wēi zhī běn ，zài yú cǐ yǐ 。
qín wáng huái tān bǐ zhī xīn ，háng zì fèn zhī zhì ，bú xìn gōng chén ，bú qīn shì mín ，fèi wáng dào ér lì sī ài ，fén wén shū ér kù xíng fǎ ，xiān zhà lì ér hòu rén yì ，yǐ bào nuè wéi tiān xià shǐ 。fū jiān bìng zhě gāo zhà lì ，ān wēi zhě guì shùn quán ，cǐ yán qǔ yǔ shǒu bú tóng shù yě 。qín lí zhàn guó ér wáng tiān xià ，qí dào bú yì ，qí zhèng bú gǎi ，shì qí suǒ yǐ qǔ zhī shǒu zhī zhě wú yì yě 。gū dú ér yǒu zhī ，gù qí wáng kě lì ér dài yě 。jiè shǐ qín wáng lùn shàng shì zhī shì ，bìng yīn 、zhōu zhī jì ，yǐ zhì yù qí zhèng ，hòu suī yǒu yín jiāo zhī zhǔ ，yóu wèi yǒu qīng wēi zhī huàn yě 。gù sān wáng zhī jiàn tiān xià ，míng hào xiǎn měi ，gōng yè zhǎng jiǔ 。
jīn qín èr shì lì ，tiān xià mò bú yǐn lǐng ér guān qí zhèng 。fū hán zhě lì shù hè ，ér jī zhě gān zāo kāng 。tiān xià xiāo xiāo ，xīn zhǔ zhī zī yě 。cǐ yán láo mín zhī yì wéi rén yě 。xiàng shǐ èr shì yǒu yōng zhǔ zhī háng ér rèn zhōng xián ，chén zhǔ yī xīn ér yōu hǎi nèi zhī huàn ，gǎo sù ér zhèng xiān dì zhī guò ；liè dì fèn mín yǐ fēng gōng chén zhī hòu ，jiàn guó lì jun1 yǐ lǐ tiān xià ；xū líng yǔ ér miǎn xíng lù ，qù shōu nú wū huì zhī zuì ，shǐ gè fǎn qí xiāng lǐ ；fā cāng lǐn ，sàn cái bì ，yǐ zhèn gū dú qióng kùn zhī shì ；qīng fù shǎo shì ，yǐ zuǒ bǎi xìng zhī jí ；yuē fǎ shěng xíng ，yǐ chí qí hòu ，shǐ tiān xià zhī rén jiē dé zì xīn ，gèng jiē xiū háng ，gè shèn qí shēn ；sāi wàn mín zhī wàng ，ér yǐ shèng dé yǔ tiān xià ，tiān xià xī yǐ 。jí sì hǎi zhī nèi jiē huān rán gè zì ān lè qí chù ，wéi kǒng yǒu biàn 。suī yǒu jiǎo hài zhī mín ，wú lí shàng zhī xīn ，zé bú guǐ zhī chén wú yǐ shì qí zhì ，ér bào luàn zhī jiān mǐ yǐ 。
èr shì bú háng cǐ shù ，ér zhòng yǐ wú dào ：huài zōng miào yǔ mín ，gèng shǐ zuò ā fáng zhī gōng ；fán xíng yán zhū ，lì zhì kè shēn ；shǎng fá bú dāng ，fù liǎn wú dù 。tiān xià duō shì ，lì bú néng jì ；bǎi xìng kùn qióng ，ér zhǔ bú shōu xù 。rán hòu jiān wěi bìng qǐ ，ér shàng xià xiàng dùn ；méng zuì zhě zhòng ，xíng lù xiàng wàng yú dào ，ér tiān xià kǔ zhī 。zì qún qīng yǐ xià zhì yú zhòng shù ，rén huái zì wēi zhī xīn ，qīn chù qióng kǔ zhī shí ，xián bú ān qí wèi ，gù yì dòng yě 。shì yǐ chén shè bú yòng tāng 、wǔ zhī xián ，bú jiè gōng hóu zhī zūn ，fèn bì yú dà zé ，ér tiān xià xiǎng yīng zhě ，qí mín wēi yě 。
gù xiān wáng zhě ，jiàn zhōng shǐ bú biàn ，zhī cún wáng zhī yóu 。shì yǐ mù mín zhī dào ，wù zài ān zhī ér yǐ yǐ 。xià suī yǒu nì háng zhī chén ，bì wú xiǎng yīng zhī zhù 。gù yuē ：“ān mín kě yǔ wéi yì ，ér wēi mín yì yǔ wéi fēi ”，cǐ zhī wèi yě 。guì wéi tiān zǐ ，fù yǒu sì hǎi ，shēn zài yú lù zhě ，zhèng zhī fēi yě 。shì èr shì zhī guò yě 。

xià piān
qín jiān zhū hóu shān dōng sān shí yú jun4 ，yǒu jīn guān ，jù xiǎn sāi ，shàn jiǎ bīng ér shǒu zhī 。rán chén shè lǜ sàn luàn zhī zhòng shù bǎi ，fèn bì dà hū ，bú yòng gōng jǐ zhī bīng ，chú yōu bái tǐng ，wàng wū ér shí ，héng háng tiān xià 。qín rén zǔ xiǎn bú shǒu ，guān liáng bú bì ，zhǎng jǐ bú cì ，qiáng nǔ bú shè 。chǔ shī shēn rù ，zhàn yú hóng mén ，céng wú fān lí zhī nán 。yú shì shān dōng zhū hóu bìng qǐ ，háo jun4 xiàng lì 。qín shǐ zhāng hán jiāng ér dōng zhēng ，zhāng hán yīn qí sān jun1 zhī zhòng ，yào shì yú wài ，yǐ móu qí shàng 。qún chén zhī bú xiàng xìn ，kě jiàn yú cǐ yǐ 。zǐ yīng lì ，suí bú wù 。jiè shǐ zǐ yīng yǒu yōng zhǔ zhī cái ér jǐn dé zhōng zuǒ ，shān dōng suī luàn ，sān qín zhī dì kě quán ér yǒu ，zōng miào zhī sì yí wèi jué yě 。
qín dì bèi shān dài hé yǐ wéi gù ，sì sāi zhī guó yě 。zì miù gōng yǐ lái zhì yú qín wáng èr shí yú jun1 ，cháng wéi zhū hóu xióng 。cǐ qǐ shì xián zāi ？qí shì jū rán yě 。qiě tiān xià cháng tóng xīn bìng lì gōng qín yǐ ，rán kùn yú xiǎn zǔ ér bú néng jìn zhě ，qǐ yǒng lì zhì huì bú zú zāi ？xíng bú lì 、shì bú biàn yě 。qín suī xiǎo yì ，fá bìng dà chéng ，dé è sāi ér shǒu zhī 。zhū hóu qǐ yú pǐ fū ，yǐ lì huì ，fēi yǒu sù wáng zhī háng yě 。qí jiāo wèi qīn ，qí mín wèi fù ，míng yuē wáng qín ，qí shí lì zhī yě 。bǐ jiàn qín zǔ zhī nán fàn ，bì tuì shī 。àn tǔ xī mín yǐ dài qí bì ，shōu ruò fú bà yǐ lìng dà guó zhī jun1 ，bú huàn bú dé yì yú hǎi nèi 。guì wéi tiān zǐ ，fù yǒu sì hǎi ，ér shēn wéi qín zhě ，jiù bài fēi yě 。
qín wáng zú jǐ ér bú wèn ，suí guò ér bú biàn 。èr shì shòu zhī ，yīn ér bú gǎi ，bào nuè yǐ zhòng huò 。zǐ yīng gū lì wú qīn ，wēi ruò wú fǔ 。sān zhǔ zhī huò ，zhōng shēn bú wù ，wáng bú yì yí hū ？dāng cǐ shí yě ，yě fēi wú shēn móu yuǎn lǜ zhī huà zhī shì yě ，rán suǒ yǐ bú gǎn jìn zhōng zhǐ guò zhě ，qín sú duō jì huì zhī jìn yě ，——zhōng yán wèi zú yú kǒu ér shēn mí méi yǐ 。gù shǐ tiān xià zhī shì qīng ěr ér tīng ，zhòng zú ér lì ，hé kǒu ér bú yán 。shì yǐ sān zhǔ shī dào ，ér zhōng chén bú jiàn ，zhì shì bú móu yě 。tiān xià yǐ luàn ，jiān bú shàng wén ，qǐ bú bēi zāi ！xiān wáng zhī yōng bì zhī shāng guó yě ，gù zhì gōng qīng 、dà fū 、shì ，yǐ shì fǎ shè xíng ér tiān xià zhì 。qí qiáng yě ，jìn bào zhū luàn ér tiān xià fú ；qí ruò yě ，wáng bà zhēng ér zhū hóu cóng ；qí xuē yě ，nèi shǒu wài fù ér shè jì cún 。gù qín zhī shèng yě ，fán fǎ yán xíng ér tiān xià zhèn ；jí qí shuāi yě ，bǎi xìng yuàn ér hǎi nèi pàn yǐ 。gù zhōu wáng xù dé qí dào ，qiān yú zǎi bú jué ；qín běn mò bìng shī ，gù bú néng zhǎng 。yóu shì guān zhī ，ān wēi zhī tǒng xiàng qù yuǎn yǐ 。
bǐ yàn yuē ：“qián shì zhī bú wàng ，hòu shì zhī shī yě ?！眘hì yǐ jun1 zǐ wéi guó ，guān zhī shàng gǔ ，yàn zhī dāng shì ，cān zhī rén shì ，chá shèng shuāi zhī lǐ ，shěn quán shì zhī yí ，qù jiù yǒu xù ，biàn huà yīn shí ，gù kuàng rì zhǎng jiǔ ér shè jì ān yǐ 。