段太尉逸事狀

　　太尉始為涇州刺史時，汾陽王以副元帥居蒲。王子晞為尚書，領行營節(jié)度使，寓軍邠州，縱士卒無賴。邠人偷嗜暴惡者，卒以貨竄名軍伍中，則肆志，吏不得問。日群行丐取于市，不嗛，輒奮擊折人手足，椎釜鬲甕盎盈道上，袒臂徐去，至撞殺孕婦人。邠寧節(jié)度使白孝德以王故，戚不敢言。

　　太尉自州以狀白府，愿計事。至則曰：“天子以生人付公理，公見人被暴害，因恬然。且大亂，若何？”孝德曰：“愿奉教。”太尉曰：“某為涇州，甚適，少事；今不忍人無寇暴死，以亂天子邊事。公誠以都虞候命某者，能為公已亂，使公之人不得害?！毙⒌略唬骸靶疑?！”如太尉請。

　　既署一月，晞軍士十七人入市取酒，又以刃刺酒翁，壞釀器，酒流溝中。太尉列卒取十七人，皆斷頭注槊上，植市門外。晞一營大噪，盡甲。孝德震恐，召太尉曰：“將奈何？”太尉曰：“無傷也！請辭于軍。”孝德使數(shù)十人從太尉，太尉盡辭去。解佩刀，選老躄者一人持馬，至晞門下。甲者出，太尉笑且入曰：“殺一老卒，何甲也？吾戴吾頭來矣！”甲者愕。因諭曰：“尚書固負若屬耶？副元帥固負若屬耶？奈何欲以亂敗郭氏？為白尚書，出聽我言?！睍劤鲆娞尽Ｌ驹唬骸案痹獛泟兹斓?，當務始終。今尚書恣卒為暴，暴且亂，亂天子邊，欲誰歸罪？罪且及副元帥。今邠人惡子弟以貨竄名軍籍中，殺害人，如是不止，幾日不大亂？大亂由尚書出，人皆曰尚書倚副元帥，不戢士。然則郭氏功名，其與存者幾何？”

　　言未畢，晞再拜曰：“公幸教晞以道，恩甚大，愿奉軍以從?！鳖欉匙笥以唬骸敖越饧咨⑦€火伍中，敢嘩者死！”太尉曰：“吾未晡食，請假設草具?！奔仁常唬骸拔峒沧?，愿留宿門下?！泵竹R者去，旦日來。遂臥軍中。晞不解衣，戒候卒擊柝衛(wèi)太尉。旦，俱至孝德所，謝不能，請改過。邠州由是無禍。

　　先是，太尉在涇州為營田官。涇大將焦令諶取人田，自占數(shù)十頃，給與農(nóng)，曰：“且熟，歸我半?！笔菤q大旱，野無草，農(nóng)以告諶。諶曰：“我知入數(shù)而已，不知旱也?！倍截熞婕?，農(nóng)且饑死，無以償，即告太尉。太尉判狀辭甚巽，使人求諭諶。諶盛怒，召農(nóng)者曰：“我畏段某耶？何敢言我！”取判鋪背上，以大杖擊二十，垂死，輿來庭中。太尉大泣曰：“乃我困汝！”即自取水洗去血，裂裳衣瘡，手注善藥，旦夕自哺農(nóng)者，然后食。取騎馬賣，市谷代償，使勿知。

　　淮西寓軍帥尹少榮，剛直士也。入見諶，大罵曰：“汝誠人耶？涇州野如赭，人且饑死；而必得谷，又用大杖擊無罪者。段公，仁信大人也，而汝不知敬。今段公唯一馬，賤賣市谷入汝，汝又取不恥。凡為人傲天災、犯大人、擊無罪者，又取仁者谷，使主人出無馬，汝將何以視天地，尚不愧奴隸耶！”諶雖暴抗，然聞言則大愧流汗，不能食，曰：“吾終不可以見段公！”一夕，自恨死。

　　及太尉自涇州以司農(nóng)征，戒其族：“過岐，朱泚幸致貨幣，慎勿納?！奔斑^，泚固致大綾三百匹。太尉婿韋晤堅拒，不得命。至都，太尉怒曰：“果不用吾言！”晤謝曰：“處賤無以拒也。”太尉曰：“然終不以在吾第?！币匀缢巨r(nóng)治事堂，棲之梁木上。泚反，太尉終，吏以告泚，泚取視，其故封識具存。

　　太尉逸事如右。元和九年月日，永州司馬員外置同正員柳宗元謹上史館。

　　今之稱太尉大節(jié)者出入，以為武人一時奮不慮死，以取名天下，不知太尉之所立如是。宗元嘗出入岐周邠斄間，過真定，北上馬嶺，歷亭障堡戍，竊好問老校退卒，能言其事。太尉為人姁姁，常低首拱手行步，言氣卑弱，未嘗以色待物；人視之，儒者也。遇不可，必達其志，決非偶然者。會州刺史崔公來，言信行直，備得太尉遺事，覆校無疑，或恐尚逸墜，未集太史氏，敢以狀私于執(zhí)事。謹狀。

　　tài wèi shǐ wéi jīng zhōu cì shǐ shí ，fén yáng wáng yǐ fù yuán shuài jū pú 。wáng zǐ xī wéi shàng shū ，lǐng háng yíng jiē dù shǐ ，yù jun1 bīn zhōu ，zòng shì zú wú lài 。bīn rén tōu shì bào è zhě ，zú yǐ huò cuàn míng jun1 wǔ zhōng ，zé sì zhì ，lì bú dé wèn 。rì qún háng gài qǔ yú shì ，bú qiàn ，zhé fèn jī shé rén shǒu zú ，zhuī fǔ gé wèng àng yíng dào shàng ，tǎn bì xú qù ，zhì zhuàng shā yùn fù rén 。bīn níng jiē dù shǐ bái xiào dé yǐ wáng gù ，qī bú gǎn yán 。

　　tài wèi zì zhōu yǐ zhuàng bái fǔ ，yuàn jì shì 。zhì zé yuē ：“tiān zǐ yǐ shēng rén fù gōng lǐ ，gōng jiàn rén bèi bào hài ，yīn tián rán 。qiě dà luàn ，ruò hé ？”xiào dé yuē ：“yuàn fèng jiāo 。”tài wèi yuē ：“mǒu wéi jīng zhōu ，shèn shì ，shǎo shì ；jīn bú rěn rén wú kòu bào sǐ ，yǐ luàn tiān zǐ biān shì 。gōng chéng yǐ dōu yú hòu mìng mǒu zhě ，néng wéi gōng yǐ luàn ，shǐ gōng zhī rén bú dé hài ?！眡iào dé yuē ：“xìng shèn ！”rú tài wèi qǐng 。

　　jì shǔ yī yuè ，xī jun1 shì shí qī rén rù shì qǔ jiǔ ，yòu yǐ rèn cì jiǔ wēng ，huài niàng qì ，jiǔ liú gōu zhōng 。tài wèi liè zú qǔ shí qī rén ，jiē duàn tóu zhù shuò shàng ，zhí shì mén wài 。xī yī yíng dà zào ，jìn jiǎ 。xiào dé zhèn kǒng ，zhào tài wèi yuē ：“jiāng nài hé ？”tài wèi yuē ：“wú shāng yě ！qǐng cí yú jun1 ?！眡iào dé shǐ shù shí rén cóng tài wèi ，tài wèi jìn cí qù 。jiě pèi dāo ，xuǎn lǎo bì zhě yī rén chí mǎ ，zhì xī mén xià 。jiǎ zhě chū ，tài wèi xiào qiě rù yuē ：“shā yī lǎo zú ，hé jiǎ yě ？wú dài wú tóu lái yǐ ！”jiǎ zhě è 。yīn yù yuē ：“shàng shū gù fù ruò shǔ yē ？fù yuán shuài gù fù ruò shǔ yē ？nài hé yù yǐ luàn bài guō shì ？wéi bái shàng shū ，chū tīng wǒ yán ?！眡ī chū jiàn tài wèi 。tài wèi yuē ：“fù yuán shuài xūn sāi tiān dì ，dāng wù shǐ zhōng 。jīn shàng shū zì zú wéi bào ，bào qiě luàn ，luàn tiān zǐ biān ，yù shuí guī zuì ？zuì qiě jí fù yuán shuài 。jīn bīn rén è zǐ dì yǐ huò cuàn míng jun1 jí zhōng ，shā hài rén ，rú shì bú zhǐ ，jǐ rì bú dà luàn ？dà luàn yóu shàng shū chū ，rén jiē yuē shàng shū yǐ fù yuán shuài ，bú jí shì 。rán zé guō shì gōng míng ，qí yǔ cún zhě jǐ hé ？”

　　yán wèi bì ，xī zài bài yuē ：“gōng xìng jiāo xī yǐ dào ，ēn shèn dà ，yuàn fèng jun1 yǐ cóng ?！眊ù chì zuǒ yòu yuē ：“jiē jiě jiǎ sàn hái huǒ wǔ zhōng ，gǎn huá zhě sǐ ！”tài wèi yuē ：“wú wèi bū shí ，qǐng jiǎ shè cǎo jù ?！眏ì shí ，yuē ：“wú jí zuò ，yuàn liú xiǔ mén xià ?！眒ìng chí mǎ zhě qù ，dàn rì lái 。suí wò jun1 zhōng 。xī bú jiě yī ，jiè hòu zú jī tuò wèi tài wèi 。dàn ，jù zhì xiào dé suǒ ，xiè bú néng ，qǐng gǎi guò 。bīn zhōu yóu shì wú huò 。

　　xiān shì ，tài wèi zài jīng zhōu wéi yíng tián guān 。jīng dà jiāng jiāo lìng chén qǔ rén tián ，zì zhàn shù shí qǐng ，gěi yǔ nóng ，yuē ：“qiě shú ，guī wǒ bàn ?！眘hì suì dà hàn ，yě wú cǎo ，nóng yǐ gào chén 。chén yuē ：“wǒ zhī rù shù ér yǐ ，bú zhī hàn yě ?！眃ū zé yì jí ，nóng qiě jī sǐ ，wú yǐ cháng ，jí gào tài wèi 。tài wèi pàn zhuàng cí shèn xùn ，shǐ rén qiú yù chén 。chén shèng nù ，zhào nóng zhě yuē ：“wǒ wèi duàn mǒu yē ？hé gǎn yán wǒ ！”qǔ pàn pù bèi shàng ，yǐ dà zhàng jī èr shí ，chuí sǐ ，yú lái tíng zhōng 。tài wèi dà qì yuē ：“nǎi wǒ kùn rǔ ！”jí zì qǔ shuǐ xǐ qù xuè ，liè shang yī chuāng ，shǒu zhù shàn yào ，dàn xī zì bǔ nóng zhě ，rán hòu shí 。qǔ qí mǎ mài ，shì gǔ dài cháng ，shǐ wù zhī 。

　　huái xī yù jun1 shuài yǐn shǎo róng ，gāng zhí shì yě 。rù jiàn chén ，dà mà yuē ：“rǔ chéng rén yē ？jīng zhōu yě rú zhě ，rén qiě jī sǐ ；ér bì dé gǔ ，yòu yòng dà zhàng jī wú zuì zhě 。duàn gōng ，rén xìn dà rén yě ，ér rǔ bú zhī jìng 。jīn duàn gōng wéi yī mǎ ，jiàn mài shì gǔ rù rǔ ，rǔ yòu qǔ bú chǐ 。fán wéi rén ào tiān zāi 、fàn dà rén 、jī wú zuì zhě ，yòu qǔ rén zhě gǔ ，shǐ zhǔ rén chū wú mǎ ，rǔ jiāng hé yǐ shì tiān dì ，shàng bú kuì nú lì yē ！”chén suī bào kàng ，rán wén yán zé dà kuì liú hàn ，bú néng shí ，yuē ：“wú zhōng bú kě yǐ jiàn duàn gōng ！”yī xī ，zì hèn sǐ 。

　　jí tài wèi zì jīng zhōu yǐ sī nóng zhēng ，jiè qí zú ：“guò qí ，zhū zǐ xìng zhì huò bì ，shèn wù nà 。”jí guò ，zǐ gù zhì dà líng sān bǎi pǐ 。tài wèi xù wéi wù jiān jù ，bú dé mìng 。zhì dōu ，tài wèi nù yuē ：“guǒ bú yòng wú yán ！”wù xiè yuē ：“chù jiàn wú yǐ jù yě ?！眛ài wèi yuē ：“rán zhōng bú yǐ zài wú dì ?！眣ǐ rú sī nóng zhì shì táng ，qī zhī liáng mù shàng 。zǐ fǎn ，tài wèi zhōng ，lì yǐ gào zǐ ，zǐ qǔ shì ，qí gù fēng shí jù cún 。

　　tài wèi yì shì rú yòu 。yuán hé jiǔ nián yuè rì ，yǒng zhōu sī mǎ yuán wài zhì tóng zhèng yuán liǔ zōng yuán jǐn shàng shǐ guǎn 。

　　jīn zhī chēng tài wèi dà jiē zhě chū rù ，yǐ wéi wǔ rén yī shí fèn bú lǜ sǐ ，yǐ qǔ míng tiān xià ，bú zhī tài wèi zhī suǒ lì rú shì 。zōng yuán cháng chū rù qí zhōu bīn tái jiān ，guò zhēn dìng ，běi shàng mǎ lǐng ，lì tíng zhàng bǎo shù ，qiè hǎo wèn lǎo xiào tuì zú ，néng yán qí shì 。tài wèi wéi rén xū xū ，cháng dī shǒu gǒng shǒu háng bù ，yán qì bēi ruò ，wèi cháng yǐ sè dài wù ；rén shì zhī ，rú zhě yě 。yù bú kě ，bì dá qí zhì ，jué fēi ǒu rán zhě 。huì zhōu cì shǐ cuī gōng lái ，yán xìn háng zhí ，bèi dé tài wèi yí shì ，fù xiào wú yí ，huò kǒng shàng yì zhuì ，wèi jí tài shǐ shì ，gǎn yǐ zhuàng sī yú zhí shì 。jǐn zhuàng 。