獄中上梁王書

　　臣聞忠無不報，信不見疑，臣常以為然，徒虛語耳。昔荊軻慕燕丹之義，白虹貫日，太子畏之；衛(wèi)先生為秦畫長平之事，太白食昴，昭王疑之。夫精變天地而信不諭兩主，豈不哀哉！今臣盡忠竭誠，畢議愿知，左右不明，卒從吏訊，為世所疑。是使荊軻、衛(wèi)先生復起，而燕、秦不寤也。愿大王孰察之。

　　昔玉人獻寶，楚王誅之；李斯竭忠，胡亥極刑。是以箕子陽狂，接輿避世，恐遭此患也。愿大王察玉人、李斯之意，而后楚王、胡亥之聽，毋使臣為箕子、接輿所笑。臣聞比干剖心，子胥鴟夷，臣始不信，乃今知之。愿大王孰察，少加憐焉。

　　語曰：“有白頭如新，傾蓋如故?！焙蝿t？知與不知也。故樊於期逃秦之燕，借荊軻首以奉丹事；王奢去齊之魏，臨城自剄以卻齊而存魏。夫王奢、樊於期非新于齊、秦而故于燕、魏也，所以去二國、死兩君者，行合于志，慕義無窮也。是以蘇秦不信于天下，為燕尾生；白圭戰(zhàn)亡六城，為魏取中山。何則？誠有以相知也。蘇秦相燕，人惡之燕王，燕王按劍而怒，食以駃騠；白圭顯于中山，人惡之于魏文侯，文侯賜以夜光之璧。何則？兩主二臣，剖心析肝相信，豈移于浮辭哉！

　　故女無美惡，入宮見妒；士無賢不肖，入朝見嫉。昔司馬喜臏腳于宋，卒相中山；范雎拉脅折齒于魏，卒為應侯。此二人者，皆信必然之畫，捐朋黨之私，挾孤獨之交，故不能自免于嫉妒之人也。是以申徒狄蹈雍之河，徐衍負石入海，不容于世，義不茍取比周于朝以移主上之心。故百里奚乞食于道路，繆公委之以政；甯戚飯牛車下，桓公任之以國。此二人者，豈素宦于朝，借譽于左右，然后二主用之哉？感于心，合于行，堅如膠漆，昆弟不能離，豈惑于眾口哉？故偏聽生奸，獨任成亂。昔魯聽季孫之說逐孔子，宋任子冉之計囚墨翟。夫以孔、墨之辯，不能自免于讒諛，而二國以危。何則？眾口鑠金，積毀銷骨也。秦用戎人由余而伯中國，齊用越人子臧而強威、宣。此二國豈系于俗，牽于世，系奇偏之浮辭哉？公聽并觀，垂明當世。故意合則胡越為兄弟，由余，子臧是矣；不合則骨肉為仇敵，朱、象、管、蔡是矣。今人主誠能用齊、秦之明，后宋、魯之聽，則五伯不足侔，而三王易為也。

　　是以圣王覺寤，捐子之之心，而不說田常之賢，封比干之后，修孕婦之墓，故功業(yè)覆于天下。何則？欲善亡厭也。夫晉文親其讎，強伯諸侯；齊桓用其仇，而一匡天下。何則？慈仁殷勤，誠加于心，不可以虛辭借也。

　　至夫秦用商鞅之法，東弱韓、魏，立強天下，卒車裂之。越用大夫種之謀，禽勁吳而伯中國，遂誅其身。是以孫叔敖三去相而不悔，於陵子仲辭三公為人灌園。今人主誠能去驕傲之心，懷可報之意，披心腹，見情素，墮肝膽，施德厚，終與之窮達，無愛于士，則桀之犬可使呔堯，跖之客可使刺由，何況因萬乘之權，假圣王之資乎！然則荊軻湛七族，要離燔妻子()，豈足為大王道哉！

　　臣聞明月之珠，夜光之璧，以闇投人于道，眾莫不按劍相眄者。何則？無因而至前也。蟠木根柢，輪囷離奇，而為萬乘器者，以左右先為之容也。故無因而至前，雖出隨珠和璧，祗怨結而不見德；有人先游，則枯木朽株，樹功而不忘。今夫天下布衣窮居之士，身在貧羸，雖蒙堯、舜之術，挾伊、管之辯，懷龍逢、比干之意，而素無根柢之容，雖竭精神，欲開忠于當世之君，則人主必襲按劍相眄之跡矣。是使布衣之士不得為枯木朽株之資也。

　　是以圣王制世御俗，獨化于陶鈞之上，而不牽乎卑辭之語，不奪乎眾多之口。故秦皇帝任中庶子蒙嘉之言，以信荊軻，而匕首竊發(fā)；周文王獵涇渭，載呂尚歸，以王天下。秦信左右而亡，周用烏集而王。何則？以其能越攣拘之語，馳域外之議，獨觀乎昭曠之道也。

　　今人主沈諂諛之辭，牽帷廧之制，使不羈之士與牛驥同皁，此鮑焦所以憤于世也。

　　臣聞盛飾入朝者不以私污義，底厲名號者不以利傷行。故里名勝母，曾子不入；邑號朝歌，墨子回車。今欲使天下寥廓之士籠于威重之權，脅于位勢之貴，回面污行，以事諂諛之人，而求親近于左右，則士有伏死堀穴巖藪之中耳，安有盡忠信而趨闕下者哉！

　　chén wén zhōng wú bú bào ，xìn bú jiàn yí ，chén cháng yǐ wéi rán ，tú xū yǔ ěr 。xī jīng kē mù yàn dān zhī yì ，bái hóng guàn rì ，tài zǐ wèi zhī ；wèi xiān shēng wéi qín huà zhǎng píng zhī shì ，tài bái shí mǎo ，zhāo wáng yí zhī 。fū jīng biàn tiān dì ér xìn bú yù liǎng zhǔ ，qǐ bú āi zāi ！jīn chén jìn zhōng jié chéng ，bì yì yuàn zhī ，zuǒ yòu bú míng ，zú cóng lì xùn ，wéi shì suǒ yí 。shì shǐ jīng kē 、wèi xiān shēng fù qǐ ，ér yàn 、qín bú wù yě 。yuàn dà wáng shú chá zhī 。

　　xī yù rén xiàn bǎo ，chǔ wáng zhū zhī ；lǐ sī jié zhōng ，hú hài jí xíng 。shì yǐ jī zǐ yáng kuáng ，jiē yú bì shì ，kǒng zāo cǐ huàn yě 。yuàn dà wáng chá yù rén 、lǐ sī zhī yì ，ér hòu chǔ wáng 、hú hài zhī tīng ，wú shǐ chén wéi jī zǐ 、jiē yú suǒ xiào 。chén wén bǐ gàn pōu xīn ，zǐ xū chī yí ，chén shǐ bú xìn ，nǎi jīn zhī zhī 。yuàn dà wáng shú chá ，shǎo jiā lián yān 。

　　yǔ yuē ：“yǒu bái tóu rú xīn ，qīng gài rú gù ?！県é zé ？zhī yǔ bú zhī yě 。gù fán yú qī táo qín zhī yàn ，jiè jīng kē shǒu yǐ fèng dān shì ；wáng shē qù qí zhī wèi ，lín chéng zì jǐng yǐ què qí ér cún wèi 。fū wáng shē 、fán yú qī fēi xīn yú qí 、qín ér gù yú yàn 、wèi yě ，suǒ yǐ qù èr guó 、sǐ liǎng jun1 zhě ，háng hé yú zhì ，mù yì wú qióng yě 。shì yǐ sū qín bú xìn yú tiān xià ，wéi yàn wěi shēng ；bái guī zhàn wáng liù chéng ，wéi wèi qǔ zhōng shān 。hé zé ？chéng yǒu yǐ xiàng zhī yě 。sū qín xiàng yàn ，rén è zhī yàn wáng ，yàn wáng àn jiàn ér nù ，shí yǐ kuài tí ；bái guī xiǎn yú zhōng shān ，rén è zhī yú wèi wén hóu ，wén hóu cì yǐ yè guāng zhī bì 。hé zé ？liǎng zhǔ èr chén ，pōu xīn xī gān xiàng xìn ，qǐ yí yú fú cí zāi ！

　　gù nǚ wú měi è ，rù gōng jiàn dù ；shì wú xián bú xiāo ，rù cháo jiàn jí 。xī sī mǎ xǐ bìn jiǎo yú sòng ，zú xiàng zhōng shān ；fàn jū lā xié shé chǐ yú wèi ，zú wéi yīng hóu 。cǐ èr rén zhě ，jiē xìn bì rán zhī huà ，juān péng dǎng zhī sī ，jiā gū dú zhī jiāo ，gù bú néng zì miǎn yú jí dù zhī rén yě 。shì yǐ shēn tú dí dǎo yōng zhī hé ，xú yǎn fù shí rù hǎi ，bú róng yú shì ，yì bú gǒu qǔ bǐ zhōu yú cháo yǐ yí zhǔ shàng zhī xīn 。gù bǎi lǐ xī qǐ shí yú dào lù ，miù gōng wěi zhī yǐ zhèng ；níng qī fàn niú chē xià ，huán gōng rèn zhī yǐ guó 。cǐ èr rén zhě ，qǐ sù huàn yú cháo ，jiè yù yú zuǒ yòu ，rán hòu èr zhǔ yòng zhī zāi ？gǎn yú xīn ，hé yú háng ，jiān rú jiāo qī ，kūn dì bú néng lí ，qǐ huò yú zhòng kǒu zāi ？gù piān tīng shēng jiān ，dú rèn chéng luàn 。xī lǔ tīng jì sūn zhī shuō zhú kǒng zǐ ，sòng rèn zǐ rǎn zhī jì qiú mò zhái 。fū yǐ kǒng 、mò zhī biàn ，bú néng zì miǎn yú chán yú ，ér èr guó yǐ wēi 。hé zé ？zhòng kǒu shuò jīn ，jī huǐ xiāo gǔ yě 。qín yòng róng rén yóu yú ér bó zhōng guó ，qí yòng yuè rén zǐ zāng ér qiáng wēi 、xuān 。cǐ èr guó qǐ xì yú sú ，qiān yú shì ，xì qí piān zhī fú cí zāi ？gōng tīng bìng guān ，chuí míng dāng shì 。gù yì hé zé hú yuè wéi xiōng dì ，yóu yú ，zǐ zāng shì yǐ ；bú hé zé gǔ ròu wéi chóu dí ，zhū 、xiàng 、guǎn 、cài shì yǐ 。jīn rén zhǔ chéng néng yòng qí 、qín zhī míng ，hòu sòng 、lǔ zhī tīng ，zé wǔ bó bú zú móu ，ér sān wáng yì wéi yě 。

　　shì yǐ shèng wáng jiào wù ，juān zǐ zhī zhī xīn ，ér bú shuō tián cháng zhī xián ，fēng bǐ gàn zhī hòu ，xiū yùn fù zhī mù ，gù gōng yè fù yú tiān xià 。hé zé ？yù shàn wáng yàn yě 。fū jìn wén qīn qí chóu ，qiáng bó zhū hóu ；qí huán yòng qí chóu ，ér yī kuāng tiān xià 。hé zé ？cí rén yīn qín ，chéng jiā yú xīn ，bú kě yǐ xū cí jiè yě 。

　　zhì fū qín yòng shāng yāng zhī fǎ ，dōng ruò hán 、wèi ，lì qiáng tiān xià ，zú chē liè zhī 。yuè yòng dà fū zhǒng zhī móu ，qín jìn wú ér bó zhōng guó ，suí zhū qí shēn 。shì yǐ sūn shū áo sān qù xiàng ér bú huǐ ，yú líng zǐ zhòng cí sān gōng wéi rén guàn yuán 。jīn rén zhǔ chéng néng qù jiāo ào zhī xīn ，huái kě bào zhī yì ，pī xīn fù ，jiàn qíng sù ，duò gān dǎn ，shī dé hòu ，zhōng yǔ zhī qióng dá ，wú ài yú shì ，zé jié zhī quǎn kě shǐ tǎi yáo ，zhí zhī kè kě shǐ cì yóu ，hé kuàng yīn wàn chéng zhī quán ，jiǎ shèng wáng zhī zī hū ！rán zé jīng kē zhàn qī zú ，yào lí fán qī zǐ ()，qǐ zú wéi dà wáng dào zāi ！

　　chén wén míng yuè zhī zhū ，yè guāng zhī bì ，yǐ ān tóu rén yú dào ，zhòng mò bú àn jiàn xiàng miǎn zhě 。hé zé ？wú yīn ér zhì qián yě 。pán mù gēn dǐ ，lún qūn lí qí ，ér wéi wàn chéng qì zhě ，yǐ zuǒ yòu xiān wéi zhī róng yě 。gù wú yīn ér zhì qián ，suī chū suí zhū hé bì ，zhī yuàn jié ér bú jiàn dé ；yǒu rén xiān yóu ，zé kū mù xiǔ zhū ，shù gōng ér bú wàng 。jīn fū tiān xià bù yī qióng jū zhī shì ，shēn zài pín léi ，suī méng yáo 、shùn zhī shù ，jiā yī 、guǎn zhī biàn ，huái lóng féng 、bǐ gàn zhī yì ，ér sù wú gēn dǐ zhī róng ，suī jié jīng shén ，yù kāi zhōng yú dāng shì zhī jun1 ，zé rén zhǔ bì xí àn jiàn xiàng miǎn zhī jì yǐ 。shì shǐ bù yī zhī shì bú dé wéi kū mù xiǔ zhū zhī zī yě 。

　　shì yǐ shèng wáng zhì shì yù sú ，dú huà yú táo jun1 zhī shàng ，ér bú qiān hū bēi cí zhī yǔ ，bú duó hū zhòng duō zhī kǒu 。gù qín huáng dì rèn zhōng shù zǐ méng jiā zhī yán ，yǐ xìn jīng kē ，ér bǐ shǒu qiè fā ；zhōu wén wáng liè jīng wèi ，zǎi lǚ shàng guī ，yǐ wáng tiān xià 。qín xìn zuǒ yòu ér wáng ，zhōu yòng wū jí ér wáng 。hé zé ？yǐ qí néng yuè luán jū zhī yǔ ，chí yù wài zhī yì ，dú guān hū zhāo kuàng zhī dào yě 。

　　jīn rén zhǔ shěn chǎn yú zhī cí ，qiān wéi qiáng zhī zhì ，shǐ bú jī zhī shì yǔ niú jì tóng zào ，cǐ bào jiāo suǒ yǐ fèn yú shì yě 。

　　chén wén shèng shì rù cháo zhě bú yǐ sī wū yì ，dǐ lì míng hào zhě bú yǐ lì shāng háng 。gù lǐ míng shèng mǔ ，céng zǐ bú rù ；yì hào cháo gē ，mò zǐ huí chē 。jīn yù shǐ tiān xià liáo kuò zhī shì lóng yú wēi zhòng zhī quán ，xié yú wèi shì zhī guì ，huí miàn wū háng ，yǐ shì chǎn yú zhī rén ，ér qiú qīn jìn yú zuǒ yòu ，zé shì yǒu fú sǐ kū xué yán sǒu zhī zhōng ěr ，ān yǒu jìn zhōng xìn ér qū què xià zhě zāi ！