賈誼論

　　非才之難，所以自用者實(shí)難。惜乎！賈生，王者之佐，而不能自用其才也。

　　夫君子之所取者遠(yuǎn)，則必有所待；所就者大，則必有所忍。古之賢人，皆負(fù)可致之才，而卒不能行其萬一者，未必皆其時(shí)君之罪，或者其自取也。

　　愚觀賈生之論，如其所言，雖三代何以遠(yuǎn)過？得君如漢文，猶且以不用死。然則是天下無堯、舜，終不可有所為耶？仲尼圣人，歷試于天下，茍非大無道之國，皆欲勉強(qiáng)扶持，庶幾一日得行其道。將之荊，先之以冉有，申之以子夏。君子之欲得其君，如此其勤也。孟子去齊，三宿而后出晝，猶曰：“王其庶幾召我?！本又蝗虠壠渚?，如此其厚也。公孫丑問曰：“夫子何為不豫？”孟子曰：“方今天下，舍我其誰哉？而吾何為不豫？”君子之愛其身，如此其至也。夫如此而不用，然后知天下果不足與有為，而可以無憾矣。若賈生者，非漢文之不能用生，生之不能用漢文也。

　　夫絳侯親握天子璽而授之文帝，灌嬰連兵數(shù)十萬，以決劉、呂之雌雄，又皆高帝之舊將，此其君臣相得之分，豈特父子骨肉手足哉？賈生，洛陽之少年。欲使其一朝之間，盡棄其舊而謀其新，亦已難矣。為賈生者，上得其君，下得其大臣，如絳、灌之屬，優(yōu)游浸漬而深交之，使天子不疑，大臣不忌，然后舉天下而唯吾之所欲為，不過十年，可以得志。安有立談之間，而遽為人“痛哭”哉！觀其過湘為賦以吊屈原，紆郁憤悶，趯然有遠(yuǎn)舉之志。其后以自傷哭泣，至于夭絕。是亦不善處窮者也。夫謀之一不見用，則安知終不復(fù)用也？不知默默以待其變，而自殘至此。嗚呼！賈生志大而量小，才有余而識不足也。

　　古之人，有高世之才，必有遺俗之累。是故非聰明睿智不惑之主，則不能全其用。古今稱苻堅(jiān)得王猛于草茅之中，一朝盡斥去其舊臣，而與之謀。彼其匹夫略有天下之半，其以此哉！愚深悲生之志，故備論之。亦使人君得如賈生之臣，則知其有狷介之操，一不見用，則憂傷病沮，不能復(fù)振。而為賈生者，亦謹(jǐn)其所發(fā)哉！

　　fēi cái zhī nán ，suǒ yǐ zì yòng zhě shí nán 。xī hū ！jiǎ shēng ，wáng zhě zhī zuǒ ，ér bú néng zì yòng qí cái yě 。

　　fū jun1 zǐ zhī suǒ qǔ zhě yuǎn ，zé bì yǒu suǒ dài ；suǒ jiù zhě dà ，zé bì yǒu suǒ rěn 。gǔ zhī xián rén ，jiē fù kě zhì zhī cái ，ér zú bú néng háng qí wàn yī zhě ，wèi bì jiē qí shí jun1 zhī zuì ，huò zhě qí zì qǔ yě 。

　　yú guān jiǎ shēng zhī lùn ，rú qí suǒ yán ，suī sān dài hé yǐ yuǎn guò ？dé jun1 rú hàn wén ，yóu qiě yǐ bú yòng sǐ 。rán zé shì tiān xià wú yáo 、shùn ，zhōng bú kě yǒu suǒ wéi yē ？zhòng ní shèng rén ，lì shì yú tiān xià ，gǒu fēi dà wú dào zhī guó ，jiē yù miǎn qiáng fú chí ，shù jǐ yī rì dé háng qí dào 。jiāng zhī jīng ，xiān zhī yǐ rǎn yǒu ，shēn zhī yǐ zǐ xià 。jun1 zǐ zhī yù dé qí jun1 ，rú cǐ qí qín yě 。mèng zǐ qù qí ，sān xiǔ ér hòu chū zhòu ，yóu yuē ：“wáng qí shù jǐ zhào wǒ 。”jun1 zǐ zhī bú rěn qì qí jun1 ，rú cǐ qí hòu yě 。gōng sūn chǒu wèn yuē ：“fū zǐ hé wéi bú yù ？”mèng zǐ yuē ：“fāng jīn tiān xià ，shě wǒ qí shuí zāi ？ér wú hé wéi bú yù ？”jun1 zǐ zhī ài qí shēn ，rú cǐ qí zhì yě 。fū rú cǐ ér bú yòng ，rán hòu zhī tiān xià guǒ bú zú yǔ yǒu wéi ，ér kě yǐ wú hàn yǐ 。ruò jiǎ shēng zhě ，fēi hàn wén zhī bú néng yòng shēng ，shēng zhī bú néng yòng hàn wén yě 。

　　fū jiàng hóu qīn wò tiān zǐ xǐ ér shòu zhī wén dì ，guàn yīng lián bīng shù shí wàn ，yǐ jué liú 、lǚ zhī cí xióng ，yòu jiē gāo dì zhī jiù jiāng ，cǐ qí jun1 chén xiàng dé zhī fèn ，qǐ tè fù zǐ gǔ ròu shǒu zú zāi ？jiǎ shēng ，luò yáng zhī shǎo nián 。yù shǐ qí yī cháo zhī jiān ，jìn qì qí jiù ér móu qí xīn ，yì yǐ nán yǐ 。wéi jiǎ shēng zhě ，shàng dé qí jun1 ，xià dé qí dà chén ，rú jiàng 、guàn zhī shǔ ，yōu yóu jìn zì ér shēn jiāo zhī ，shǐ tiān zǐ bú yí ，dà chén bú jì ，rán hòu jǔ tiān xià ér wéi wú zhī suǒ yù wéi ，bú guò shí nián ，kě yǐ dé zhì 。ān yǒu lì tán zhī jiān ，ér jù wéi rén “tòng kū ”zāi ！guān qí guò xiāng wéi fù yǐ diào qū yuán ，yū yù fèn mèn ，yuè rán yǒu yuǎn jǔ zhī zhì 。qí hòu yǐ zì shāng kū qì ，zhì yú yāo jué 。shì yì bú shàn chù qióng zhě yě 。fū móu zhī yī bú jiàn yòng ，zé ān zhī zhōng bú fù yòng yě ？bú zhī mò mò yǐ dài qí biàn ，ér zì cán zhì cǐ 。wū hū ！jiǎ shēng zhì dà ér liàng xiǎo ，cái yǒu yú ér shí bú zú yě 。

　　gǔ zhī rén ，yǒu gāo shì zhī cái ，bì yǒu yí sú zhī lèi 。shì gù fēi cōng míng ruì zhì bú huò zhī zhǔ ，zé bú néng quán qí yòng 。gǔ jīn chēng fú jiān dé wáng měng yú cǎo máo zhī zhōng ，yī cháo jìn chì qù qí jiù chén ，ér yǔ zhī móu 。bǐ qí pǐ fū luè yǒu tiān xià zhī bàn ，qí yǐ cǐ zāi ！yú shēn bēi shēng zhī zhì ，gù bèi lùn zhī 。yì shǐ rén jun1 dé rú jiǎ shēng zhī chén ，zé zhī qí yǒu juàn jiè zhī cāo ，yī bú jiàn yòng ，zé yōu shāng bìng jǔ ，bú néng fù zhèn 。ér wéi jiǎ shēng zhě ，yì jǐn qí suǒ fā zāi ！