子虛賦

楚使子虛使于齊，王悉發(fā)車騎，與使者出田。田罷，子虛過奼烏有先生，亡是公在焉。坐定，烏有先生問曰：“今日田樂乎？”子虛曰：“樂?！薄矮@多乎？”曰：“少?！薄叭粍t何樂？”對曰：“仆樂齊王之欲夸仆以車騎之眾，而仆對以云夢之事也?！痹唬骸翱傻寐労酰俊?

子虛曰：“可。王車駕千乘，選徒萬騎，田于海濱。列卒滿澤，罘罔彌山，掩兔轔鹿，射麇腳麟。騖于鹽浦，割鮮染輪。射中獲多，矜而自功。顧謂仆曰：‘楚亦有平原廣澤游獵之地饒樂若此者乎？楚王之獵孰與寡人乎？’仆下車對曰：‘臣，楚國之鄙人也，幸得宿衛(wèi)十有余年，時從出游，游于后園，覽于有無，然猶未能遍睹也，又焉足以言其外澤者乎！’齊王曰：‘雖然，略以子之所聞見而言之。’

“仆對曰：‘唯唯。臣聞楚有七澤，嘗見其一，未睹其余也。臣之所見，蓋特其小小耳者，名曰云夢。云夢者，方九百里，其中有山焉。其山則盤紆茀郁，隆崇嵂崒；岑崟參差，日月蔽虧；交錯糾紛，上干青云；罷池陂陀，下屬江河。其土則丹青赭堊，雌黃白坿，錫碧金銀，眾色炫耀，照爛龍鱗。其石則赤玉玫瑰，琳瑉琨吾，瑊玏玄厲，碝石碔玞。其東則有蕙圃：衡蘭芷若，芎藭昌蒲，茳蘺麋蕪，諸柘巴苴。其南則有平原廣澤，登降陁靡，案衍壇曼。緣以大江，限以巫山。其高燥則生葴菥苞荔，薛莎青薠。其卑濕則生藏莨蒹葭，東薔雕胡，蓮藕觚盧、菴閭軒于，眾物居之，不可勝圖。其西則有涌泉清池，激水推移，外發(fā)芙蓉菱華，內(nèi)隱鉅石白沙。其中則有神龜蛟鼉，瑇瑁鱉黿。其北則有陰林：其樹楩柟豫章，桂椒木蘭，蘗離朱楊，樝梨梬栗，橘柚芬芳；其上則有鹓雛孔鸞，騰遠(yuǎn)射干；其下則有白虎玄豹，蟃蜒貙犴。

‘于是乃使剸諸之倫，手格此獸。楚王乃駕馴駁之駟，乘雕玉之輿。靡魚須之橈旃，曳明月之珠旗。建干將之雄戟，左烏號之雕弓，右夏服之勁箭。陽子驂乘，纖阿為御，案節(jié)未舒，即陵狡獸。蹴蛩蛩，轔距虛，軼野馬，轊陶駼，乘遺風(fēng)，射游騏。倏眒倩浰，雷動猋至，星流霆擊。弓不虛發(fā)，中必決眥，洞胸達(dá)腋，絕乎心系。獲若雨獸，揜草蔽地。于是楚王乃弭節(jié)俳徊，翱翔容與。覽乎陰林，觀壯士之暴怒，與猛獸之恐懼。徼郄受詘，殫睹眾物之變態(tài)。

‘于是鄭女曼姬，被阿緆，揄紵縞，雜纖羅，垂霧縠。襞積褰縐，郁橈溪谷。衯衯裶裶，揚袘戌削，蜚纖垂髾。扶與猗靡，噏呷萃蔡。下摩蘭蕙，上拂羽蓋。錯翡翠之威蕤，繆繞玉綏。眇眇忽忽，若神仙之仿佛。

‘于是乃相與獠于蕙圃，媻珊郣窣，上乎金堤。揜翡翠，射鵕鸃。微矰出，孅繳施。弋白鵠，連鴐鵝。雙鸧下，玄鶴加。怠而后發(fā)，游于清池。浮文鹢，揚旌栧。張翠帷，建羽蓋。罔瑇瑁，鉤紫貝。摐金鼓，吹鳴籟。榜人歌，聲流喝。水蟲駭，波鴻沸。涌泉起，奔揚會。礧石相擊，硠硠礚礚，若雷霆之聲，聞乎數(shù)百里之外。將息獠者，擊靈鼓，起烽燧。車按行，騎就隊。纚乎淫淫，般乎裔裔。

‘于是楚王乃登云陽之臺，怕乎無為，澹乎自持，勺藥之和，具而后御之。不若大王終日馳騁，曾不下輿，脟割輪焠，自以為娛。臣竊觀之，齊殆不如?！谑驱R王默然無以應(yīng)仆也?！?

烏有先生曰：“是何言之過也！足下不遠(yuǎn)千里，來貺齊國，王悉發(fā)境內(nèi)之士，而備車騎之眾，與使者出畋，乃欲勠力致獲，以娛左右，何名為夸哉！問楚地之有無者，愿聞大國之風(fēng)烈，先生之余論也。今足下不稱楚王之德厚，而盛推云夢以為高，奢言淫樂而顯侈靡，竊為足下不取也。必若所言，固非楚國之美也。無而言之，是害足下之信也。章君惡、傷私義，二者無一可，而先生行之，必且輕于齊而累于楚矣。且齊東陼鉅海，南有瑯邪；觀乎成山，射乎之罘；浮勃澥，游孟諸；邪與肅慎為鄰，右以湯谷為界。秋田乎青丘，彷徨乎海外。吞若云夢者八九于其胸中曾不蒂芥。若乃俶儻瑰偉，異方殊類，珍怪鳥獸，萬端鱗崪充牣其中，不可勝記。禹不能名，卨不能計。然在諸侯之位，不敢言游戲之樂，苑囿之大；先生又見客，是以王辭不復(fù)，何為無以應(yīng)哉！”

chǔ shǐ zǐ xū shǐ yú qí ，wáng xī fā chē qí ，yǔ shǐ zhě chū tián 。tián bà ，zǐ xū guò chà wū yǒu xiān shēng ，wáng shì gōng zài yān 。zuò dìng ，wū yǒu xiān shēng wèn yuē ：“jīn rì tián lè hū ？”zǐ xū yuē ：“l(fā)è ?！薄癶uò duō hū ？”yuē ：“shǎo ?！薄皉án zé hé lè ？”duì yuē ：“pú lè qí wáng zhī yù kuā pú yǐ chē qí zhī zhòng ，ér pú duì yǐ yún mèng zhī shì yě 。”yuē ：“kě dé wén hū ？”

zǐ xū yuē ：“kě 。wáng chē jià qiān chéng ，xuǎn tú wàn qí ，tián yú hǎi bīn 。liè zú mǎn zé ，fú wǎng mí shān ，yǎn tù lín lù ，shè jun1 jiǎo lín 。wù yú yán pǔ ，gē xiān rǎn lún 。shè zhōng huò duō ，jīn ér zì gōng 。gù wèi pú yuē ：‘chǔ yì yǒu píng yuán guǎng zé yóu liè zhī dì ráo lè ruò cǐ zhě hū ？chǔ wáng zhī liè shú yǔ guǎ rén hū ？’pú xià chē duì yuē ：‘chén ，chǔ guó zhī bǐ rén yě ，xìng dé xiǔ wèi shí yǒu yú nián ，shí cóng chū yóu ，yóu yú hòu yuán ，lǎn yú yǒu wú ，rán yóu wèi néng biàn dǔ yě ，yòu yān zú yǐ yán qí wài zé zhě hū ！’qí wáng yuē ：‘suī rán ，luè yǐ zǐ zhī suǒ wén jiàn ér yán zhī ?！?

“pú duì yuē ：‘wéi wéi 。chén wén chǔ yǒu qī zé ，cháng jiàn qí yī ，wèi dǔ qí yú yě 。chén zhī suǒ jiàn ，gài tè qí xiǎo xiǎo ěr zhě ，míng yuē yún mèng 。yún mèng zhě ，fāng jiǔ bǎi lǐ ，qí zhōng yǒu shān yān 。qí shān zé pán yū bó yù ，lóng chóng lǜ zú ；cén yín cān chà ，rì yuè bì kuī ；jiāo cuò jiū fēn ，shàng gàn qīng yún ；bà chí bēi tuó ，xià shǔ jiāng hé 。qí tǔ zé dān qīng zhě è ，cí huáng bái fú ，xī bì jīn yín ，zhòng sè xuàn yào ，zhào làn lóng lín 。qí shí zé chì yù méi guī ，lín mín kūn wú ，jiān lè xuán lì ，ruǎn shí wǔ fū 。qí dōng zé yǒu huì pǔ ：héng lán zhǐ ruò ，xiōng qiong chāng pú ，jiāng lí mí wú ，zhū zhè bā jū 。qí nán zé yǒu píng yuán guǎng zé ，dēng jiàng tuó mí ，àn yǎn tán màn 。yuán yǐ dà jiāng ，xiàn yǐ wū shān 。qí gāo zào zé shēng qián xī bāo lì ，xuē shā qīng fán 。qí bēi shī zé shēng cáng làng jiān jiā ，dōng qiáng diāo hú ，lián ǒu gū lú 、yǎn lǘ xuān yú ，zhòng wù jū zhī ，bú kě shèng tú 。qí xī zé yǒu yǒng quán qīng chí ，jī shuǐ tuī yí ，wài fā fú róng líng huá ，nèi yǐn jù shí bái shā 。qí zhōng zé yǒu shén guī jiāo tuó ，dài mào biē yuán 。qí běi zé yǒu yīn lín ：qí shù pián nán yù zhāng ，guì jiāo mù lán ，niè lí zhū yáng ，zhā lí yǐng lì ，jú yòu fēn fāng ；qí shàng zé yǒu yuān chú kǒng luán ，téng yuǎn shè gàn ；qí xià zé yǒu bái hǔ xuán bào ，màn yán chū àn 。

‘yú shì nǎi shǐ tuán zhū zhī lún ，shǒu gé cǐ shòu 。chǔ wáng nǎi jià xùn bó zhī sì ，chéng diāo yù zhī yú 。mí yú xū zhī ráo zhān ，yè míng yuè zhī zhū qí 。jiàn gàn jiāng zhī xióng jǐ ，zuǒ wū hào zhī diāo gōng ，yòu xià fú zhī jìn jiàn 。yáng zǐ cān chéng ，xiān ā wéi yù ，àn jiē wèi shū ，jí líng jiǎo shòu 。cù qióng qióng ，lín jù xū ，yì yě mǎ ，wèi táo tú ，chéng yí fēng ，shè yóu qí 。shū shēn qiàn liàn ，léi dòng biāo zhì ，xīng liú tíng jī 。gōng bú xū fā ，zhōng bì jué zì ，dòng xiōng dá yè ，jué hū xīn xì 。huò ruò yǔ shòu ，yǎn cǎo bì dì 。yú shì chǔ wáng nǎi mǐ jiē pái huái ，áo xiáng róng yǔ 。lǎn hū yīn lín ，guān zhuàng shì zhī bào nù ，yǔ měng shòu zhī kǒng jù 。jiǎo qiè shòu qū ，dān dǔ zhòng wù zhī biàn tài 。

‘yú shì zhèng nǚ màn jī ，bèi ā xī ，yú zhù gǎo ，zá xiān luó ，chuí wù hú 。bì jī qiān zhòu ，yù ráo xī gǔ 。pén pén fēi fēi ，yáng yí xū xuē ，fēi xiān chuí shāo 。fú yǔ yī mí ，xī gā cuì cài 。xià mó lán huì ，shàng fú yǔ gài 。cuò fěi cuì zhī wēi ruí ，miù rào yù suí 。miǎo miǎo hū hū ，ruò shén xiān zhī fǎng fó 。

‘yú shì nǎi xiàng yǔ liáo yú huì pǔ ，pán shān bó sū ，shàng hū jīn dī 。yǎn fěi cuì ，shè jun4 yí 。wēi zēng chū ，qiān jiǎo shī 。yì bái hú ，lián gē é 。shuāng qiāng xià ，xuán hè jiā 。dài ér hòu fā ，yóu yú qīng chí 。fú wén yì ，yáng jīng yì 。zhāng cuì wéi ，jiàn yǔ gài 。wǎng dài mào ，gōu zǐ bèi 。chuāng jīn gǔ ，chuī míng lài 。bǎng rén gē ，shēng liú hē 。shuǐ chóng hài ，bō hóng fèi 。yǒng quán qǐ ，bēn yáng huì 。léi shí xiàng jī ，láng láng kē kē ，ruò léi tíng zhī shēng ，wén hū shù bǎi lǐ zhī wài 。jiāng xī liáo zhě ，jī líng gǔ ，qǐ fēng suì 。chē àn háng ，qí jiù duì 。lí hū yín yín ，bān hū yì yì 。

‘yú shì chǔ wáng nǎi dēng yún yáng zhī tái ，pà hū wú wéi ，dàn hū zì chí ，sháo yào zhī hé ，jù ér hòu yù zhī 。bú ruò dà wáng zhōng rì chí chěng ，céng bú xià yú ，liè gē lún cuì ，zì yǐ wéi yú 。chén qiè guān zhī ，qí dài bú rú 。’yú shì qí wáng mò rán wú yǐ yīng pú yě ?！?

wū yǒu xiān shēng yuē ：“shì hé yán zhī guò yě ！zú xià bú yuǎn qiān lǐ ，lái kuàng qí guó ，wáng xī fā jìng nèi zhī shì ，ér bèi chē qí zhī zhòng ，yǔ shǐ zhě chū tián ，nǎi yù lù lì zhì huò ，yǐ yú zuǒ yòu ，hé míng wéi kuā zāi ！wèn chǔ dì zhī yǒu wú zhě ，yuàn wén dà guó zhī fēng liè ，xiān shēng zhī yú lùn yě 。jīn zú xià bú chēng chǔ wáng zhī dé hòu ，ér shèng tuī yún mèng yǐ wéi gāo ，shē yán yín lè ér xiǎn chǐ mí ，qiè wéi zú xià bú qǔ yě 。bì ruò suǒ yán ，gù fēi chǔ guó zhī měi yě 。wú ér yán zhī ，shì hài zú xià zhī xìn yě 。zhāng jun1 è 、shāng sī yì ，èr zhě wú yī kě ，ér xiān shēng háng zhī ，bì qiě qīng yú qí ér lèi yú chǔ yǐ 。qiě qí dōng dǔ jù hǎi ，nán yǒu láng xié ；guān hū chéng shān ，shè hū zhī fú ；fú bó xiè ，yóu mèng zhū ；xié yǔ sù shèn wéi lín ，yòu yǐ tāng gǔ wéi jiè 。qiū tián hū qīng qiū ，páng huáng hū hǎi wài 。tūn ruò yún mèng zhě bā jiǔ yú qí xiōng zhōng céng bú dì jiè 。ruò nǎi chù tǎng guī wěi ，yì fāng shū lèi ，zhēn guài niǎo shòu ，wàn duān lín zú chōng rèn qí zhōng ，bú kě shèng jì 。yǔ bú néng míng ，xiè bú néng jì 。rán zài zhū hóu zhī wèi ，bú gǎn yán yóu xì zhī lè ，yuàn yòu zhī dà ；xiān shēng yòu jiàn kè ，shì yǐ wáng cí bú fù ，hé wéi wú yǐ yīng zāi ！”