原道

原道原文：

　　博愛之謂仁，行而宜之之謂義，由是而之焉之謂道，足乎己而無待于外之謂德。仁與義為定名，道與德為虛位。故道有君子小人，而德有兇有吉。老子之小仁義，非毀之也，其見者小也。坐井而觀天，曰天小者，非天小也。彼以煦煦為仁，孑孑為義，其小之也則宜。其所謂道，道其所道，非吾所謂道也。其所謂德，德其所德，非吾所謂德也。凡吾所謂道德云者，合仁與義言之也，天下之公言也。老子之所謂道德云者，去仁與義言之也，一人之私言也。
周道衰，孔子沒，火于秦，黃老于漢，佛于晉、魏、梁、隋之間。其言道德仁義者，不入于楊，則歸于墨；不入于老，則歸于佛。入于彼，必出于此。入者主之，出者奴之；入者附之，出者污之。噫！后之人其欲聞仁義道德之說，孰從而聽之？老者曰：“孔子，吾師之弟子也。”佛者曰：“孔子，吾師之弟子也?！睘榭鬃诱?，習(xí)聞其說，樂其誕而自小也，亦曰“吾師亦嘗師之”云爾。不惟舉之于口，而又筆之于其書。噫！后之人雖欲聞仁義道德之說，其孰從而求之？
甚矣，人之好怪也，不求其端，不訊其末，惟怪之欲聞。古之為民者四，今之為民者六。古之教者處其一，今之教者處其三。農(nóng)之家一，而食粟之家六。工之家一，而用器之家六。賈之家一，而資焉之家六。奈之何民不窮且盜也？
古之時(shí)，人之害多矣。有圣人者立，然后教之以相生相養(yǎng)之道。為之君，為之師。驅(qū)其蟲蛇禽獸，而處之中土。寒然后為之衣，饑然后為之食。木處而顛，土處而病也，然后為之宮室。為之工以贍其器用，為之賈以通其有無，為之醫(yī)藥以濟(jì)其夭死，為之葬埋祭祀以長其恩愛，為之禮以次其先后，為之樂以宣其湮郁，為之政以率其怠倦，為之刑以鋤其強(qiáng)梗。相欺也，為之符、璽、斗斛、權(quán)衡以信之。相奪也，為之城郭甲兵以守之。害至而為之備，患生而為之防。今其言曰：“圣人不死，大盜不止。剖斗折衡，而民不爭?！眴韬簦∑湟嗖凰级岩?。如古之無圣人，人之類滅久矣。何也？無羽毛鱗介以居寒熱也，無爪牙以爭食也。
是故君者，出令者也；臣者，行君之令而致之民者也；民者，出粟米麻絲，作器皿，通貨財(cái)，以事其上者也。君不出令，則失其所以為君；臣不行君之令而致之民，則失其所以為臣；民不出粟米麻絲，作器皿，通貨財(cái)，以事其上，則誅。今其法曰，必棄而君臣，去而父子，禁而相生相養(yǎng)之道，以求其所謂清凈寂滅者。嗚呼！其亦幸而出于三代之后，不見黜于禹、湯、文、武、周公、孔子也。其亦不幸而不出于三代之前，不見正于禹、湯、文、武、周公、孔子也。
帝之與王，其號雖殊，其所以為圣一也。夏葛而冬裘，渴飲而饑食，其事雖殊，其所以為智一也。今其言曰：“曷不為太古之無事”？”是亦責(zé)冬之裘者曰：“曷不為葛之之易也？”責(zé)饑之食者曰：“曷不為飲之之易也？”傳曰：“古之欲明明德于天下者，先治其國；欲治其國者，先齊其家；欲齊其家者，先修其身；欲修其身者，先正其心；欲正其心者，先誠其意?！比粍t古之所謂正心而誠意者，將以有為也。今也欲治其心而外天下國家，滅其天常，子焉而不父其父，臣焉而不君其君，民焉而不事其事。孔子之作《春秋》也，諸侯用夷禮則夷之，進(jìn)于中國則中國之。經(jīng)曰：“夷狄之有君，不如諸夏之亡?！薄对姟吩唬喝值沂氢?，荊舒是懲”今也舉夷狄之法，而加之先王之教之上，幾何其不胥而為夷也？
夫所謂先王之教者，何也？博愛之謂仁，行而宜之之謂義。由是而之焉之謂道。足乎己無待于外之謂德。其文：《詩》、《書》、《易》、《春秋》；其法：禮、樂、刑、政；其民：士、農(nóng)、工、賈；其位：君臣、父子、師友、賓主、昆弟、夫婦；其服：麻、絲；其居：宮、室；其食：粟米、果蔬、魚肉。其為道易明，而其為教易行也。是故以之為己，則順而祥；以之為人，則愛而公；以之為心，則和而平；以之為天下國家，無所處而不當(dāng)。是故生則得其情，死則盡其常。效焉而天神假，廟焉而人鬼饗。曰：“斯道也，何道也？”曰：“斯吾所謂道也，非向所謂老與佛之道也。堯以是傳之舜，舜以是傳之禹，禹以是傳之湯，湯以是傳之文、武、周公，文、武、周公傳之孔子，孔子傳之孟軻，軻之死，不得其傳焉。荀與揚(yáng)也，擇焉而不精，語焉而不詳。由周公而上，上而為君，故其事行。由周公而下，下而為臣，故其說長。然則如之何而可也？曰：“不塞不流，不止不行。人其人，火其書，廬其居。明先王之道以道之，鰥寡孤獨(dú)廢疾者有養(yǎng)也。其亦庶乎其可也！”

原道拼音解讀：

　　bó ài zhī wèi rén ，háng ér yí zhī zhī wèi yì ，yóu shì ér zhī yān zhī wèi dào ，zú hū jǐ ér wú dài yú wài zhī wèi dé 。rén yǔ yì wéi dìng míng ，dào yǔ dé wéi xū wèi 。gù dào yǒu jun1 zǐ xiǎo rén ，ér dé yǒu xiōng yǒu jí 。lǎo zǐ zhī xiǎo rén yì ，fēi huǐ zhī yě ，qí jiàn zhě xiǎo yě 。zuò jǐng ér guān tiān ，yuē tiān xiǎo zhě ，fēi tiān xiǎo yě 。bǐ yǐ xù xù wéi rén ，jié jié wéi yì ，qí xiǎo zhī yě zé yí 。qí suǒ wèi dào ，dào qí suǒ dào ，fēi wú suǒ wèi dào yě 。qí suǒ wèi dé ，dé qí suǒ dé ，fēi wú suǒ wèi dé yě 。fán wú suǒ wèi dào dé yún zhě ，hé rén yǔ yì yán zhī yě ，tiān xià zhī gōng yán yě 。lǎo zǐ zhī suǒ wèi dào dé yún zhě ，qù rén yǔ yì yán zhī yě ，yī rén zhī sī yán yě 。
zhōu dào shuāi ，kǒng zǐ méi ，huǒ yú qín ，huáng lǎo yú hàn ，fó yú jìn 、wèi 、liáng 、suí zhī jiān 。qí yán dào dé rén yì zhě ，bú rù yú yáng ，zé guī yú mò ；bú rù yú lǎo ，zé guī yú fó 。rù yú bǐ ，bì chū yú cǐ 。rù zhě zhǔ zhī ，chū zhě nú zhī ；rù zhě fù zhī ，chū zhě wū zhī 。yī ！hòu zhī rén qí yù wén rén yì dào dé zhī shuō ，shú cóng ér tīng zhī ？lǎo zhě yuē ：“kǒng zǐ ，wú shī zhī dì zǐ yě ?！眆ó zhě yuē ：“kǒng zǐ ，wú shī zhī dì zǐ yě 。”wéi kǒng zǐ zhě ，xí wén qí shuō ，lè qí dàn ér zì xiǎo yě ，yì yuē “wú shī yì cháng shī zhī ”yún ěr 。bú wéi jǔ zhī yú kǒu ，ér yòu bǐ zhī yú qí shū 。yī ！hòu zhī rén suī yù wén rén yì dào dé zhī shuō ，qí shú cóng ér qiú zhī ？
shèn yǐ ，rén zhī hǎo guài yě ，bú qiú qí duān ，bú xùn qí mò ，wéi guài zhī yù wén 。gǔ zhī wéi mín zhě sì ，jīn zhī wéi mín zhě liù 。gǔ zhī jiāo zhě chù qí yī ，jīn zhī jiāo zhě chù qí sān 。nóng zhī jiā yī ，ér shí sù zhī jiā liù 。gōng zhī jiā yī ，ér yòng qì zhī jiā liù 。jiǎ zhī jiā yī ，ér zī yān zhī jiā liù 。nài zhī hé mín bú qióng qiě dào yě ？
gǔ zhī shí ，rén zhī hài duō yǐ 。yǒu shèng rén zhě lì ，rán hòu jiāo zhī yǐ xiàng shēng xiàng yǎng zhī dào 。wéi zhī jun1 ，wéi zhī shī 。qū qí chóng shé qín shòu ，ér chù zhī zhōng tǔ 。hán rán hòu wéi zhī yī ，jī rán hòu wéi zhī shí 。mù chù ér diān ，tǔ chù ér bìng yě ，rán hòu wéi zhī gōng shì 。wéi zhī gōng yǐ shàn qí qì yòng ，wéi zhī jiǎ yǐ tōng qí yǒu wú ，wéi zhī yī yào yǐ jì qí yāo sǐ ，wéi zhī zàng mái jì sì yǐ zhǎng qí ēn ài ，wéi zhī lǐ yǐ cì qí xiān hòu ，wéi zhī lè yǐ xuān qí yān yù ，wéi zhī zhèng yǐ lǜ qí dài juàn ，wéi zhī xíng yǐ chú qí qiáng gěng 。xiàng qī yě ，wéi zhī fú 、xǐ 、dòu hú 、quán héng yǐ xìn zhī 。xiàng duó yě ，wéi zhī chéng guō jiǎ bīng yǐ shǒu zhī 。hài zhì ér wéi zhī bèi ，huàn shēng ér wéi zhī fáng 。jīn qí yán yuē ：“shèng rén bú sǐ ，dà dào bú zhǐ 。pōu dòu shé héng ，ér mín bú zhēng ?！眞ū hū ！qí yì bú sī ér yǐ yǐ 。rú gǔ zhī wú shèng rén ，rén zhī lèi miè jiǔ yǐ 。hé yě ？wú yǔ máo lín jiè yǐ jū hán rè yě ，wú zhǎo yá yǐ zhēng shí yě 。
shì gù jun1 zhě ，chū lìng zhě yě ；chén zhě ，háng jun1 zhī lìng ér zhì zhī mín zhě yě ；mín zhě ，chū sù mǐ má sī ，zuò qì mǐn ，tōng huò cái ，yǐ shì qí shàng zhě yě 。jun1 bú chū lìng ，zé shī qí suǒ yǐ wéi jun1 ；chén bú háng jun1 zhī lìng ér zhì zhī mín ，zé shī qí suǒ yǐ wéi chén ；mín bú chū sù mǐ má sī ，zuò qì mǐn ，tōng huò cái ，yǐ shì qí shàng ，zé zhū 。jīn qí fǎ yuē ，bì qì ér jun1 chén ，qù ér fù zǐ ，jìn ér xiàng shēng xiàng yǎng zhī dào ，yǐ qiú qí suǒ wèi qīng jìng jì miè zhě 。wū hū ！qí yì xìng ér chū yú sān dài zhī hòu ，bú jiàn chù yú yǔ 、tāng 、wén 、wǔ 、zhōu gōng 、kǒng zǐ yě 。qí yì bú xìng ér bú chū yú sān dài zhī qián ，bú jiàn zhèng yú yǔ 、tāng 、wén 、wǔ 、zhōu gōng 、kǒng zǐ yě 。
dì zhī yǔ wáng ，qí hào suī shū ，qí suǒ yǐ wéi shèng yī yě 。xià gě ér dōng qiú ，kě yǐn ér jī shí ，qí shì suī shū ，qí suǒ yǐ wéi zhì yī yě 。jīn qí yán yuē ：“hé bú wéi tài gǔ zhī wú shì ”？”shì yì zé dōng zhī qiú zhě yuē ：“hé bú wéi gě zhī zhī yì yě ？”zé jī zhī shí zhě yuē ：“hé bú wéi yǐn zhī zhī yì yě ？”chuán yuē ：“gǔ zhī yù míng míng dé yú tiān xià zhě ，xiān zhì qí guó ；yù zhì qí guó zhě ，xiān qí qí jiā ；yù qí qí jiā zhě ，xiān xiū qí shēn ；yù xiū qí shēn zhě ，xiān zhèng qí xīn ；yù zhèng qí xīn zhě ，xiān chéng qí yì 。”rán zé gǔ zhī suǒ wèi zhèng xīn ér chéng yì zhě ，jiāng yǐ yǒu wéi yě 。jīn yě yù zhì qí xīn ér wài tiān xià guó jiā ，miè qí tiān cháng ，zǐ yān ér bú fù qí fù ，chén yān ér bú jun1 qí jun1 ，mín yān ér bú shì qí shì 。kǒng zǐ zhī zuò 《chūn qiū 》yě ，zhū hóu yòng yí lǐ zé yí zhī ，jìn yú zhōng guó zé zhōng guó zhī 。jīng yuē ：“yí dí zhī yǒu jun1 ，bú rú zhū xià zhī wáng ?！薄秙hī 》yuē ：róng dí shì yīng ，jīng shū shì chéng ”jīn yě jǔ yí dí zhī fǎ ，ér jiā zhī xiān wáng zhī jiāo zhī shàng ，jǐ hé qí bú xū ér wéi yí yě ？
fū suǒ wèi xiān wáng zhī jiāo zhě ，hé yě ？bó ài zhī wèi rén ，háng ér yí zhī zhī wèi yì 。yóu shì ér zhī yān zhī wèi dào 。zú hū jǐ wú dài yú wài zhī wèi dé 。qí wén ：《shī 》、《shū 》、《yì 》、《chūn qiū 》；qí fǎ ：lǐ 、lè 、xíng 、zhèng ；qí mín ：shì 、nóng 、gōng 、jiǎ ；qí wèi ：jun1 chén 、fù zǐ 、shī yǒu 、bīn zhǔ 、kūn dì 、fū fù ；qí fú ：má 、sī ；qí jū ：gōng 、shì ；qí shí ：sù mǐ 、guǒ shū 、yú ròu 。qí wéi dào yì míng ，ér qí wéi jiāo yì háng yě 。shì gù yǐ zhī wéi jǐ ，zé shùn ér xiáng ；yǐ zhī wéi rén ，zé ài ér gōng ；yǐ zhī wéi xīn ，zé hé ér píng ；yǐ zhī wéi tiān xià guó jiā ，wú suǒ chù ér bú dāng 。shì gù shēng zé dé qí qíng ，sǐ zé jìn qí cháng 。xiào yān ér tiān shén jiǎ ，miào yān ér rén guǐ xiǎng 。yuē ：“sī dào yě ，hé dào yě ？”yuē ：“sī wú suǒ wèi dào yě ，fēi xiàng suǒ wèi lǎo yǔ fó zhī dào yě 。yáo yǐ shì chuán zhī shùn ，shùn yǐ shì chuán zhī yǔ ，yǔ yǐ shì chuán zhī tāng ，tāng yǐ shì chuán zhī wén 、wǔ 、zhōu gōng ，wén 、wǔ 、zhōu gōng chuán zhī kǒng zǐ ，kǒng zǐ chuán zhī mèng kē ，kē zhī sǐ ，bú dé qí chuán yān 。xún yǔ yáng yě ，zé yān ér bú jīng ，yǔ yān ér bú xiáng 。yóu zhōu gōng ér shàng ，shàng ér wéi jun1 ，gù qí shì háng 。yóu zhōu gōng ér xià ，xià ér wéi chén ，gù qí shuō zhǎng 。rán zé rú zhī hé ér kě yě ？yuē ：“bú sāi bú liú ，bú zhǐ bú háng 。rén qí rén ，huǒ qí shū ，lú qí jū 。míng xiān wáng zhī dào yǐ dào zhī ，guān guǎ gū dú fèi jí zhě yǒu yǎng yě 。qí yì shù hū qí kě yě ！”
※提示：拼音為程序生成，因此多音字的拼音可能不準(zhǔn)確。